Filosofie café, Hans Achterhuis

12 november

Hans Achterhuis (1942) is emeritus hoogleraar Wijsbegeerte aan de Universiteit Twente. Hij is bekend als publieke intellectueel die zich regelmatig mengt in maatschappelijke discussies. De nadruk in zijn werk ligt op de sociale filosofie, waarbij hij zich heeft gericht op thema’s als ontwikkelingshulp, welzijnswerk, schaarste en technologie.

Zowel De utopie van de vrije markt (Lemniscaat 2010) als zijn magnum opus Met alle geweld (Lemniscaat 2008) werden onderscheiden met de Socrates Wisselbeker voor het beste filosofieboek van het jaar. De kunst van het vreedzaam vechten (Lemniscaat 2014) stond in 2015 op de shortlist voor deze prijs.
Van zijn klassieker uit 1979 De markt van welzijn en geluk verschijnt eind 2016 een actuele editie. Eerder publiceerde hij De erfenis van de utopie (1998), Politiek van goede bedoelingen (1999) en Utopie (2006).
Achterhuis recenseert wijsgerige literatuur voor de Volkskrant en is redacteur van het Kritisch Denkerslexicon en het Tijdschrift voor Filosofie.

Het neoliberalisme is oorspronkelijk als een economische utopie van een welvarende toekomst voor allen gepresenteerd. Als zodanig heb ik het in ‘De utopie van de vrije markt’ dan ook bekritiseerd. Maar juist door het utopisch karakter ervan haalde deze kritiek, hoe overtuigend ze mij en veel anderen ook in de oren klonk, weinig uit. De beloftes van economische groei en vooruitgang houden stand, de toekomst blijft wenken. Een utopie is niet te weerleggen voor mensen die erin geloven; als ze morgen niet bereikt wordt, dan wel overmorgen.

Maar onlangs verscheen er een baanbrekende studie die de discussie over de marktordening van het neoliberalisme meer wetenschappelijk kan maken: ‘De onzichtbare hand. Hoe markteconomieën opkomen en ondergaan’ van Bas van Bavel. Er blijken in het verleden vaker markteconomieën als de onze te hebben bestaan. Onze situatie als moderne mensen die in een maakbare toekomst geloven is niet zo uniek als wij denken. Uit de bestudering van de cycli van opkomst en neergang van eerder markteconomieën kunnen we lering trekken en de beloftes van het neoliberalisme kritisch wetenschappelijk toetsen.

Inloop vanaf 19.00 uur. Reserveren is aan te bevelen.