Retraite voor mannen en vrouwen

De waardigheid van de mens – het is een gedachte (of is het een ideaal, een geloof?) waarop we ons vaak beroepen. Onder vrijzinnige gelovigen heeft hij altijd een centrale plaats ingenomen. De remonstrantse theoloog G.J.Heering wilde nooit anders dan met deze twee woorden spreken: God en de oneindige waarde van de mens. Zonder dat laatste raakte het geloof zijns inziens ongevoelig voor al wat de menselijke waardigheid aantast: de macht van de staat bijvoorbeeld, en het geweld van de oorlog. Hij plaatste zich daarom binnen de inmiddels eeuwenoude traditie van christelijk geïnspireerd humanisme (Pico della Mirandola, Erasmus, Harnack, en zo vele anderen). Er is heel veel dat de waardigheid van de mens bedreigt. Hannah Arendt schreef bijvoorbeeld over de gevaren van het nationalisme, dat nu opnieuw de kop opsteekt. ‘De mens was nauwelijks ter wereld gekomen, als een wezen dat zijn waardigheid in zichzelf vond, zonder naar een hem omringende omgeving te verwijzen, of hij verdween alweer als lid van een volk.’ In deze retraite staan we stil bij de oneindige waarde van de mens als beeld van God. Bij wat daarmee in strijd is, heel dichtbij en verder af. En bij wat het geloof in die waarde van ons vraagt. Met het oog daarop bezinnen we ons ook op wat bijbelverhalen ons te vertellen hebben: over de kracht van het hartstochtelijk zoeken en vragen (Lucas 11:1-13), over de strijd tegen onze neiging om over onszelf en anderen te oordelen (Johannes 8:1-11).