Verboden te falen

26 februari 2019 drs. Edward van der Tuuk

De moderne participatiesamenleving verlangt veel van mensen. We moeten vitaal zijn, pro-actief, innovatief, en assertief. We moeten onze talenten ontwikkelen, en ons leven lang bijleren. Maar ook meedoen, liefst op eigen kracht, want we zijn in eerste instantie verantwoordelijk voor onszelf. Maar we moeten er ook zijn voor elkaar, want anders rijzen de zorgkosten de pan uit.

De moderne maatschappij lijkt steeds minder geduld te hebben met mensen die achterblijven in de rat-race van het moderne leven. Menselijk falen en verdriet worden vertaald in stoornissen waar een passende diagnose voor gevonden moet worden. Immers: je bent verantwoordelijk voor je eigen gezondheid. Op school worden kleuters vanaf groep 1 onderworpen aan cito-toetsen. Steeds meer volwassenen en kinderen krijgen een psychiatrische diagnose, hetgeen vaak leidt tot stigmatisering.

“Ongetwijfeld is het belangrijkste objectief momenteel niet om te ontdekken wat wij zijn, maar om te weigeren wat wij zijn”, schreef Michel Foucault in 1982. Hiermee riep hij op tot verzet tegen een maatschappij waarin mensen in toenemende mate worden gedisciplineerd. Paradoxaal genoeg lijken we in onze welvarende westerse democratieën steeds meer behoefte te krijgen aan controle en normalisering.

Maar wat is normaal, en wie bepaalt dat? Ligt in de angstvallige poging tot vaststelling van wat wij zijn, en wat die ander is, niet het gevaar besloten dat we uit het oog verliezen dat identiteit (zowel persoonlijk als sociaal) altijd in ontwikkeling is? Hoe kan een individu of groep zichzelf ‘opnieuw uitvinden’ als de omgeving daar niet toe uitnodigt? Zouden we niet moeten streven naar een invulling van identiteit die ruimte geeft aan mensen om, samen met anderen, zichzelf te ontplooien?

Drs. Edward van der Tuuk studeerde Sociale filosofie, wetenschap & samenleving, en ethiek aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij studeerde af op de ethische implicaties van de wettelijke erkenning van ‘intrinsieke waarde’ in de Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren en de Wet op de Dierproeven in relatie tot moderne biotechnologie. Zijn interesse gaat vooral uit naar evolutietheorie, antropologie, ideeëngeschiedenis, kennissociologie en godsdienstwetenschap. Hij verzorgt cursussen voor de HOVO / Senioren-academie, de U3L, de ISVW, en voorheen het Instituut voor Filosofie en de Volksuniversiteit.

Zaal open om 19.30 uur